از تجمع انسان های اولیه تا پایتخت جهان اسلام

طبق تحقیقات باستان شناسان پیدایش شهر قم به زمان تجمع انسان های اولیه و حدود 8 هزار سال پیش باز می گردد.

- رومن گیرشمن باستان شناس معروف قم را از نخستین مکان های روی زمین می داند که برای نخستین بار میزبان تجمعاتی از انسان های نخستین بوده است.

در این صورت قدمت شهر قم و حومهٔ آن به زمان پیدایش تمدن در حدود 8 هزار سال قبل می رسد.

اینکه گفته در کاورش های باستان شناسی در منطقه قمرود که بعد از انقلاب 1979 انجام و هم اکنون در موزه ملی ایرانی موجود است، تایید شده است.

در حفاری های جدید در تپه قلی درویش در نزدیکی مسجد جمکران آثاری از کوره های عصر آهن با قدمت حدود سه هزار سال بدست آمده است که مشخص می کند این شهر در گذشته در شرق محل فعلی بوده و در اثر تغییر مسیر قمرود به سمت غرب کشیده شده است.

حکیم ابوالقاسم فردوسی در شاهنامه از قم به عنوان یکی از شهرهای عصر پیشدادیان و کیانیان یاد کرده و نام قم را سه مرتبه تکرار کرده که یکی از آن ها شعر زیر است: بفرمود عهد قم و اصفهان / نهاد بزرگان و جای مهان نوشته ز مشک و ز عنبر دبیر / یکی نامه از پادشا بر حریر در منظومه ویس و رامین که داستان آن مربوط به پیش از اسلام است، نام قم یاد شده است: ز گرگان و ری و قم و صفاهان/ ز خوزستان و کوهستان و ارّان ز گرگان و ری و قم و صفاهان/ که رامین را بدندی، نیک، خواهان بسیاری از مو�