اسماعیل سنگاری، مصطفی نریمانی نقش ادبیات در تاریخ نگاری و پژوهشِ تاریخی

این پژوهش با بهره گیری از شیوه پژوهش تاریخی با رویکرد تحلیلی-توصیفی و با استناد به منابع ادبی و تاریخی در پی آن است تا نقش دبیران را در شکل گیری تاریخ نگاری فارسی و پیامدهای پیوند تاریخ و ادبیات در دوران پیشامدرن در ایران مورد بررسی قراردهد.

- چکیده بررسی آثار ادبی جهان گویای این مطلب­است که بخشی از این آثار، افزون بر ثبت وقایع گذشته، توصیه­ ها و اعتراضات به حاکم ان­ وقت را در قالب شعر، حکایت و طنز بیان کرد ه­اند، بگونه­ ای که از آن­ها می توان به عنوان معیار و محکی برای مکتوبات تاریخی که در همان زمان توسط مورخان حرفه­ای برای ما باقی­مانده است، بهره ­برد.

بدین­ سان، شاید بتوان ادبیات را زبان دوم تاریخ نامید که با بلاغت و شیوایی هنری خویش، جذابیت خاصی به این سبک از تاریخ­ نگاری می­ دهد.

از آن­جا که ادبیات به واسطه خصلت ذاتی نهفته در خویش، آمیخته با احساس و تخیل است، گاهی تخیلات شاعر با واقعیت در هم می­آمیزد و خطاهایی نیز به دنبال خود می­آورد.

با وجود این، نقش این عنصر هنری آن قدر پررنگ است که تخیلات نیز بیانگر آن چیزی­است که باید در زمان شاعر باشد، ولی به علل گوناگون سیاسی، اجتماعی، فرهنگی ممکن­است واقعیت رنگ باخته و بدین­سان، شاعر یا داستان­نویس آن را به صورت امری تخیلی آرزو می ­کند.