وحی در اندیشه متفکران اسلامی/4 مولوی: وقتی زنبور شایستگی دریافت وحی را دارد، آیا آدمی ندارد؟!

مولوی می گوید وقتی زنبور عسل شایستگی دریافت وحی را به تعبیر قرآن دارد (این که کرّمناست و بالا می رود / وحیش از زنبور کمتر کی بود)، چگونه آدمی از این توانایی برخوردار نیست؟! - ، تلاش داریم برخی از دیدگاه متفکران اسلامی در این زمینه را منتشر کنیم: برای بررسی دیدگاه مولوی در باب وحی باید هستی شناسی او را مورد مطالعه قرار داد.

مولوی جهان هستی را تجلی وجود حق تعالی می داند.

منبسط بودیم و یک گوهر همه/ بی سرو بی پا بدیم آن سر همه یک گهر بودیم همچون آفتاب/بی گره بودیم و صافی همچو آب چون به صورت آمد آن نور سره/شد عدد چون سایه های کنگره کنگره ویران کنید از منجنیق/ تا رود فرق از میان این فریق مولوی وحدت میان خدا و خلق را اتحاد نوری می داند، نه حلولی.

یعنی به تجلی نور حق در کسوت وجود بشری معتقد است نه به اتحاد ذاتی و حلولی که آدمی را به بی راهه های کفر می کشاند.

مولوی شطحیات عارفانی نظیر بایزید و حلاج را باور ندارد و از این رو سعی در توجیه آن ها دارد، چنانکه در دفتر چهارم، در باب قصه سبحانی ما اعظم شأنی بایزید می گوید که این سخن ها در حال بیخودی از زبان او جاری می شده است، نه آنکه اعتقاد واقعی او چنین بوده است.

به رغم مولوی، اناالحق گفتن حلاج هم از جهت نیل به مقام فنا و استغراق در حق تعالی بوده است.