تقابل تاریخی دو جریان مهم در فقه شیعه؛ عقل در برابر نقل / نزاع اصولیون و اخباریون برای چه بود؟

در قرون نخستین، تلاش فقهای شیعه بر گردآوری، حفظ و نقل روایات امامان معصوم متمرکز بود.

این دوره، که به «دوران نقل» شناخته می شود، دین را به مثابه مجموعه ای از دستورات و آموزه های آماده می دید که تنها باید از زبان راویان امین منتقل شود.

- به گزارش جماران؛ رویداد 24 نوشت: در تاریخ تشیع نزاعی طولانی مدت و اثرگذار میان دو جریان بزرگ شکل گرفت: اخباری گری و اصولی گری.

این تقابل در ظاهر مناقشه ای فقهی درباره روش فهم احکام شریعت بود، اما در باطن، بازتاب تفاوت های عمیق تری درباره رابطه دین با عقل، قدرت و تاریخ بود.

اینکه آیا دین تنها از مسیر نقل روایت شده امامان قابل درک است یا می توان آن را با ابزار عقل و استدلال بازخوانی کرد، پرسشی بنیادی بود که قرن ها فضای فکری و اجتماعی شیعه را شکل داد.

ریشه های این نزاع، به نخستین قرون تکوین تشیع بازمی گردد؛ زمانی که با آغاز غیبت امام دوازدهم در سال 874 میلادی، جامعه شیعه با بحران بزرگ رهبری و تفسیر دینی رو به رو شد.

امامان پیشین، به ویژه امام صادق، نقش مهمی در نهادینه سازی آموزه امامت ایفا کرده بودند؛ آموزه ای که رهبری دینی را الهام شده و معصوم می دانست و آن را مستقل از حاکمان وقت معرفی می کرد.

با غیبت امام دوازدهم، دیگر امکان مراجعه مستقیم به مرجع معصوم وجود نداشت، و این چالش، زمینه ساز شکل گیری د�