جستجوی نور در ظلمت شب یلدا

ماه و خورشید در آسمان شعر حافظ معانی متفاوت و تشبیهات و استعارات بسیاری می سازند که هم نمایانگر رندی حافظ هستند، هم نشاندهنده جهان معنایی او و مضامین اجتماعی و عاشقانه و عارفانه او.

- در مقایسه بین عناصر طبیعت و زیباییهای محبوب، همیشه عناصر طبیعی بازنده هستند.

محبوب از تمام گل ها زیباتر است و بویش از همه عطرها بهتر است و رخسارش از همه ستارگان درخشنده تر.

مانند این بیت که ماه آسمان در مقابل ماه رخسار یار، بی سروپایی است که در آسمان می گردد و قرار ندارد: عارضش را به مَثَل ماهِ فلک نتوان گفت، نسبتِ دوست به هر بی سر و پا نتوان کرد ابیاتی که حافظ در آن هم ماه و هم خورشید را به کار می برد نیز کم نیستند، مانند این بیت که زلف محبوب ابری سیاه است که بر روی ماه او _که درخشش خورشید را دارد_پرده کشیده: ماهِ خورشید نُمایَش ز پسِ پرده زلف آفتابیست که در پیش سَحابی دارد در عین حال سحاب به معنی ابر، و سحابی به معنی توده ای از غبار و ابر میان ستارگانند که به صورت ابر دیده می شوند نیز در ارتباط با آسمان و کهکشان است.

این بیت که گویی ماه با همه درخشش و زیبایی از شرم روی درخشان خورشید وار محبوب حافظ رویش را به دیوار می کند: فروغِ ماه می دیدم ز بامِ قصر او روشن که رو از شرمِ آن خورشید در دیوار می آورد خود خورشید در بلندترین جایگاه آسمان در میان اجرام �