حق شرط یا حق تحفظ چیست؟

درگذشته عقیده بر این بود که حق شرط تنها با موافقت تمام طرف های معاهده قابل پذیرش است.

با این حال با افزایش تعداد دولت ها، پیچیده تر شدن موضوع معاهدات و تشویق شمار بیشتر کشورها به پیوستن به معاهده، - شیوه انعطاف پذیرتری نسبت به حق شرط اتخاذ شده است.

  عصر ایران - حق شرط (Reservation) یا حق تحفظ در حقوق بین الملل به این معناست که در معاهدات چندجانبه، یکی از طرف های معاهده، اعلام می کند که بخشی از مقررات معاهده را نمی پذیرد و از اجرای آن خودداری می کند و یا آن را به معنای مشخصی تعبیر می کند.

  استفاده از حق شرط یا تحفظ در مورد معاهده های دسته جمعی مشروع قلمداد شده است.

یعنی هر کشوری آزاد است معاهده را کلاً یا جزئاً بپذیرد و حدود شرکت خود را در معاهده معین کند.

   اما در مورد معاهده های دوجانبه، استفاده از این حق مجاز نیست؛ زیرا معاهده دوجانبه واقعی در حکم عقد است و اگر یکی از دو طرف معاهده در زمان تسلیم اسناد تصویب، شروطی را اعلام نماید، برخلاف آنچه قبلا تعهد کرده است، رفتار می کند.

   کنوانسیون وین در مورد حقوق معاهدات (1969) حق شرط را چنین تعریف کرده است:    بیانیه یک جانبه ای که یک کشور تحت هر نام یا به هر عبارت در موقع امضا، تصویب، پذیرش، تأیید یا الحاق به یک معاهده صادر و با آن قصد خود را اعلام می کند که اثر حقوقی بعضی از مقررات معاهد�