هیئت منصفه در نظام قضایی ایران

هیأت منصفه، قدمتی دیرینه دارد و به منظور قضاوت در دعاوی، روشن شدن حقیقت و یا تعیین مجازات بر اساس خرد جمعی که به عدالت و عقلانیّت نزدیک تر است، در برخی نظام های حقوقی جهان به رسمیّت شناخته شده است.

نهاد مذکور هر چند بر اساس ادّعای نظام حقوقی انگلستان، از ابداعات این نظام بوده و بعد ها وارد نظام حقوقی کشور های دیگر شده است، اما برخی نیز معتقدند، هیات منصفه ای هم که در انگلستان رواج یافته از نهاد های حقوقی یونانی و رومی سرچشمه گرفته است.

به هر حال، این هیات در حقوق امریکاو انگلیس سابقه بیش تری دارد.

این نهاد با اقتباس از قوانین غربی، اولین بار  در اصل 79 متمم قانون اساسی مشروطه (مصوب 29 شعبان 1325) به قانون اساسی مشروطیّت وارد شد و البته در برخی قوانین موضوعه نیز به تبعیّت از قوانین اروپایی، از جمله بلژیک مطرح گردید که مقرر می داشت: در مورد تقصیرات سیاسیه و مطبوعات ، هیأت منصفین در محاکم حاضر خواهند بود.

در باره هیئت منصفه قریب شصت سال  قوانین متعددی به تصویب رسیده است.

قوانین مصوب از سال 1301 تا 1360 شمسی  عبارتند از:1- قانون موقت هیات منصفه، مصوب 1301،2- قانون مجازات عمومی، مواد 162 تا 176 مصوب  1304،3- قانون محاکمه وزرا و هیات منصفه مصوب در 1307،4- قانون هیات منصفه، مصوب 1310،5- مقررات مربوط به تعداد هیات منصفه، مصوب 7/11/ 1315،6- لایحه قانونی